ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Βαροτραύματα

Τα βαροτραύματα προκαλούνται όταν πίεση ασκείται στις αεροφόρους κοιλότητες του σώματος χωρίς να επιτευχθεί εξίσωση με τους χειρισμούς του αυτοδύτη, όπως υποδεικνύεται από το νόμο του Boyle. Σύμφωνα με αυτό το νόμο, ο όγκος αέρα που περιέχεται σε αυτές θα ελαττωθεί κατά την κάθοδο σε βάθος και θα αυξηθεί κατά την άνοδο. Η εξίσωση επιτυγχάνεται με εισαγωγή ή απελευθέρωση αέρα αντίστοιχα με την αύξηση ή την ελάττωση της πίεσης. Εάν η εξίσωση δεν επιτευχθεί, θα προκληθεί βλάβη στις αεροφόρες κοιλότητες ή/και τους γύρω ιστούς.

Μέσο & Έσω ους (αυτί)

Τα βαροτραύματα συχνότερα συμβαίνουν στο μέσο ους και σπανιότερα στο έσω ους. Το μέσο ους είναι η κοιλότητα που βρίσκεται μεταξύ της ευσταχιανής σάλπιγγας και του τυμπανικού υμένα (τύμπανο). Αν κατά την κάθοδο ή/και την άνοδο του αυτοδύτη σε βάθος, δεν μπορέσει να εξισωθεί η πίεση μέσω της ευσταχιανής σάλπιγγας θα συμβεί βαρότραυμα ωτός. Αυτό μπορεί να έχει ποικίλη βαρύτητα, από απλό ερεθισμό και «αίσθημα βάρους» στο αυτί που παραμένει και μετά την κατάδυση έως συλλογή αίματος εντός του μέσου ωτός. Μπορεί να φτάσει έως και σε ρήξη τυμπάνου.

Ελάττωση της ακοής (βαρηκοΐα), βουητό και ναυτία είναι πρόσθετα συμπτώματα (συνήθως από το έσω ους) που εμφανίζονται άμεσα ή καθυστερημένα. Ιστορικό δυσκολίας στην εξίσωση μπορεί να βοηθήσει στη διάκριση βαροτραύματος από τη πιο σοβαρή Νόσο Δυτών έσω ωτός. Το βαρότραυμα του έσω ωτός μπορεί να απαιτήσει έως και χειρουργική παρέμβαση για οριστική θεραπεία. Πάντως, επιτόπια διάκριση της αιτίας του προβλήματος μπορεί να είναι πολύ δύσκολη και να χρειαστεί εξέταση από ειδικό για την ανεύρεση της αιτίας του προβλήματος.

Παραρρίνιοι Κόλποι

Πρόβλημα στα παραρρίνια δημιουργείται όταν η επικοινωνία τους με την μύτη είναι δυσχερής, όπως συμβαίνει σε ρινική συμφόρηση (μπούκωμα) & καταρροή, ρινικούς πολύποδες και σκολίωση ρινικού διαφράγματος. Κατά την κάθοδο ο αέρας που βρίσκεται εντός των παραρρινίων συμπιέζεται και αν δεν εξισωθεί η πίεση, τότε μπορεί να γεμίσουν με υγρό ή/και αίμα. Αυτό συνήθως συνοδεύεται από έντονο πόνο. Κατά την άνοδο, ο όγκος αέρα επανεκπτύσσεται και μπορεί να επιδεινώσει το άλγος ή να προκαλέσει έξοδο βλεννών και αίματος από τη μύτη.

Πνευμονικό Βαρότραυμα

Το βαρότραυμα πνευμόνων (Σύνδρομο Υπερδιάτασης Πνευμόνων) είναι η συνέπεια της αύξησης του όγκου των αερίων στους πνεύμονες σύμφωνα με το νόμο του Boyleκατά τη διάρκεια ταχείας – ανεξέλεγκτης ανάδυσης του δύτη από βάθος. Έτσι, συμβαίνει ρήξη του κυψελιδικού τοιχώματος και είσοδος αέρα στους γύρω ιστούς ή ακόμα και στην κυκλοφορία. Αποτέλεσμα λοιπόν αυτού μπορεί να είναι Πνευμοθώρακας, Υποδόριο Εμφύσημα, Εμφύσημα Μεσοθωρακίου ή Αρτηριακή Εμβολή Αερίου.

Η Αρτηριακή Εμβολή Αερίου είναι το σημαντικότερο πρόβλημα που μπορεί να παρουσιαστεί σε βαρότραυμα πνευμόνων και τα συμπτώματα, η κλινική εμφάνιση και η βαρύτητα ποικίλουν ανάλογα με το σημείο εμβολής. Ο εγκέφαλος βλάπτεται συχνότερα (εμβολή εγκεφάλου από αέρα) και ποικιλία νευρολογικών σημείων μπορεί να εμφανισθούν: αδυναμία/πάρεση, αταξία, απώλεια αισθήσεων, σπασμοί κ.α. Η διάκριση από τη Νόσο Δυτών μπορεί να είναι δύσκολη, αλλά η θεραπεία ακολουθεί τις ίδιες βασικές αρχές. Το χαρακτηριστικό γνώρισμα είναι ότι τα συμπτώματα εμφανίζονται αμέσως ή εντός λίγων λεπτών από την άνοδο στην επιφάνεια. Πάρα πολύ σπάνια η έναρξη συμπτωμάτων καθυστερεί πάνω από 15΄. Βαρότραυμα πνευμόνων και οι νευρολογικές του συνέπειες (αρτηριακή εμβολή αερίου) έχουν περιγραφεί σε ανεξέλεγκτη ανάδυση (blow-up) από βάθος μικρότερο από 5 μέτρα.

Άλλα προβλήματα μπορεί να εμφανισθούν από την επίδραση της πίεσης σε κοιλότητες με αέρα, όπως μπορεί να είναι το έντερο, κάποιο δόντι και χώροι μεταξύ καταδυτικού εξοπλισμού και σώματος του δύτη. Κατά την κατάδυση, η συμπίεση του αέρα που περιέχεται εντός της στεγανής στολής μπορεί να προκαλέσει επώδυνο δερματικό ερεθισμό και ορατά σημάδια στο σώμα, εκτός αν η επερχόμενη ελάττωση του όγκου του άερα εξισορροπηθεί με προσθήκη επιπλέον αέρα εντός της στολής. Ομοίως, αν δεν εξισωθεί η πίεση στη μάσκα του δύτη, μπορεί να προκληθεί οίδημα στους ιστούς του προσώπου έως και αιμορραγία στους επιπεφυκότες (μάτια). Αυτά τα προβλήματα δεν απαιτούν ειδική θεραπεία, αλλά μπορεί να προκαλέσουν ανησυχία στο δύτη και σύγχυση ως προς την αιτία τους.

Επιστροφή στα Περιεχόμενα

Αέρια υπό πίεση

Σε αυξημένη πίεση, τα αέρια μπορεί να γίνουν τοξικά. Κατά την κατάδυση, η μερική πίεση ενός αερίου αυξάνει ανάλογα με την περιβάλλουσα πίεση μέσα στο νερό (νόμος του Dalton). Αυτό σημαίνει πως αυξάνει η ποσότητα του αερίου που επιδρά στον οργανισμό του δύτη, παρότι η ποσοστιαία αναλογία του αερίου δεν αλλάζει. Αυτό ισχύει για το καθένα αέριο: Οξυγόνο, Άζωτο, Διοξείδιο του Άνθρακα κλπ. Έτσι, ακόμα και μη-τοξικά αέρια (στην επιφάνεια της θάλασσας) μπορεί να εμφανίσουν τοξικές επιδράσεις μέσω της αύξησης της πίεσης που συμβαίνει σε μία κατάδυση.

Τοξικότητα Οξυγόνου

Η πνευμονική τοξικότητα του οξυγόνου είναι σημαντική σε καταδύσεις μεγάλης διάρκειας με 100% οξυγόνο, όπως είναι αυτές των πολεμικών επιχειρήσεων. Είναι σπάνια έως απίθανο να συμβεί σε καταδύσεις αναψυχής και απαιτεί μερική πίεση Οξυγόνου μεγαλύτερη από 0.5 bar. Δύσπνοια, βήχας, οπισθοστερνικό καύσος προοδευτικά αυξανόμενης έντασης είναι τα χαρακτηριστικά της. Μπορεί να εξελιχθεί σε πνευμονικό οίδημα.

Η τοξικότητα του Οξυγόνου στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα είναι ο λόγος που οι καταδύσεις κλειστού κυκλώματος με 100% οξυγόνο έχουν σαν όριο βάθους τα 6 μέτρα (1,6 ΑΤΑ). Όσον αφορά τις καταδύσεις αναψυχής ΠΡΟΣΟΧΗ στα εμπλουτισμένα με οξυγόνο μείγματα που χρησιμοποιούνται στην αποσυμπίεση και στην αναλογία σε οξυγόνο μείγματος Nitrox, το οποίο βάζει περιορισμό βάθους Οδηγεί σε σπασμούς που προκαλούν απώλεια του ρυθμιστή και πνιγμό, ενώ μπορεί να συμβεί πνευμονικό βαρότραυμα σε δύτη που οδηγείται στην επιφάνεια κατά τη διάρκεια σπασμών.

Η τοξικότητα οξυγόνου πιο συχνά ενδιαφέρει στην «κατάδυση» για Θεραπεία με Υπερβαρικό Οξυγόνο, όπου είναι μακροχρόνια και υπάρχει έκθεση σε μεγάλα ποσά Οξυγόνου σε σχέση με την κατάδυση. Τα διαλείμματα με αέρα που χρησιμοποιούνται στη (συνήθως πολύωρη) θεραπεία των καταδυτικών ατυχημάτων έχουν σκοπό την προστασία από αυτές τις εκδηλώσεις.

Τοξικότητα Διοξειδίου του Άνθρακα

Αυτή συχνότερα συμβαίνει σε κυκλώματα κλειστά ή ημι-κλειστά, λόγω δυσλειτουργίας του μηχανισμού κατακράτησης του εκπνεόμενου Διοξειδίου. Τα συμπτώματα ποικίλουν από αυξημένο ρυθμό αναπνοών και δύσπνοια, έως νοητική διαταραχή, σύγχυση, σπασμούς και απώλεια αισθήσεων.

Νάρκωση Αζώτου («μέθη»)

Η ναρκωτική επίδραση του Αζώτου στη νοητική και σωματική απόδοση, είναι ανάλογη με τη μερική πίεση του Αζώτου άρα, με το βάθος της κατάδυσης. Το Άζωτο έχει αναισθητική δράση. Η επίδραση διαφέρει από άτομο σε άτομο και σε κάποιους, ειδικά τους «πρωτάρηδες» με μικρή εμπειρία, μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τη μνήμη και τη δυνατότητα λήψης αποφάσεων κατά την κατάδυση. Σε κατάδυση με αέρα, η νάρκωση Αζώτου εμφανίζεται περίπου στα 30 μέτρα και στα 60-70 μέτρα μπορεί να οδηγήσει το δύτη σε πλήρη αναποτελεσματικότητα όσον αφορά την εκπλήρωση σύνθετων στόχων και το χειρισμό πιθανών επείγουσων καταστάσεων. Ελάττωση της μερικής πίεσης Αζώτου (άνοδος σε μικρότερο βάθος) αναστρέφει γρήγορα τη «μέθη».

Δηλητηρίαση με Μονοξείδιο του Άνθρακα

Το Μονοξείδιο του Άνθρακα δεν περιέχεται φυσιολογικά σε συμπιεσμένο αέρα (φιάλες), μπορεί όμως να το μολύνει η δυσλειτουργία του συμπιεστή ή αν η έξοδος καυσαερίων του βρίσκεται κοντά στην είσοδο του αέρα. Στις περισσότερες περιπτώσεις η ποσότητα Μονοξειδίου δεν είναι αρκετή για να προκαλέσει προβλήματα σε αναπνοή στην επιφάνεια, και γι’ αυτό δε γίνεται άμεσα αντιληπτό. Η αύξηση όμως της μερικής πίεσης του λόγω της κατάδυσης μπορεί να οδηγήσει σε δηλητηρίαση με Μονοξείδιο. Απαιτείται προσοχή στη συντήρηση των αεροσυμπιεστών και στην τεχνική πλήρωσης με αέρα των φιαλών.

Επιστροφή στα Περιεχόμενα

Νόσος εξ αποσυμπίεσης (Νόσος δυτών)

Γενικά
Η Νόσος εξ Αποσυμπίεσης (ή όπως συνηθέστερα αποκαλείται Νόσος των Δυτών) είναι ένας γενικότερος όρος που χρησιμοποιείται ώστε να συμπεριλάβει τη νόσηση που προκύπτει σε διάφορες μορφές και εκδηλώσεις όταν ο άνθρωπος υπόκειται σε ελάττωση της περιβάλλουσας πίεσης. Το εύκολο και απλό παράδειγμα του πότε αυτό συμβαίνει, είναι ο δύτης που ανεβαίνει στην επιφάνεια μετά από μία κατάδυση. Η Νόσος Δυτών είναι ασθένεια που οφείλεται σε φυσαλίδες αδρανούς αερίου το οποίο (αδρανές αέριο) είχε συσσωρευτεί στους ιστούς του ανθρώπινου σώματος κατά την παραμονή του δύτη σε βάθος, όπως εξηγείται από τους νόμους των αερίων. Οι φυσαλίδες αποφράσσουν τα μικρά αγγεία και προκαλούν σύνθετες βιοχημικές μεταβολές που εμπλέκουν το αίμα και τα συστατικά του (αιμοπετάλια, λευκά αιμοσφαίρια κλπ) και κυρίως, το τοίχωμα των αγγείων (ενδοθήλιο). Η εξέλιξη αυτής της αλληλεπίδρασης είναι οι διαταραχές της μικροκυκλοφορίας με μικροθρομβώσεις, οίδημα, τοπική ισχαιμία – υποξία και επακόλουθη δυσλειτουργία οργάνου/ων.

Για να εμφανισθεί η Νόσος εξ Αποσυμπίεσης, απαιτείται η συγκέντρωση στο σώμα κάποιας ποσότητας αδρανούς αερίου. Σε κάποιες καταδύσεις, είναι ασφαλές να γίνει ανάδυση στην επιφάνεια χωρίς στάση σε μικρότερο βάθος (no-Ddives). Η πρόληψη εμφάνισης της Νόσου σε βαθύτερες ή μεγαλύτερες σε χρόνο καταδύσεις επιτυγχάνεται ελαττώνοντας το ρυθμό της ανάδυσης και κάνοντας στάσεις σε συγκεκριμένα βάθη κατά την ανάδυση. Οι απαιτήσεις αποσυμπίεσης για κάθε κατάδυση σχετίζονται με το βάθος και τη διάρκεια αυτής και οδηγίες για το ρυθμό ανάδυσης και τις στάσεις αποσυμπίεσης (βάθος και χρόνος παραμονής) δίνουν οι σχετικοί πίνακες (πχ USNavy), καθώς και τα καταδυτικά κομπιούτερς. Στην πλειονότητα των καταδύσεων, αυτές οι διαδικασίες θα οδηγήσουν στην ασφαλή εξάλειψη του αδρανούς αερίου από τους ιστούς του δύτη. Ενίοτε (αν και σπάνια), θα εκδηλωθεί Νόσος εξ Αποσυμπίεσης ακόμα και με τη χρήση των πιο «συντηρητικών» – ασφαλών πινάκων αποσυμπίεσης. Όσο πιο κοντά στα όρια των πινάκων καταδύεται κάποιος, τόσο πιο πιθανό είναι να συμβεί αυτό. Αυξημένου κινδύνου καταδύσεις πάντως, είναι αυτές που έχουν αυξημένο σωματικό έργο, οι καταδύσεις σε πολύ κρύο νερό, οι επαναληπτικές καταδύσεις και όταν την κατάδυση ακολουθεί πτήση. Επικίνδυνες είναι και οι καταδύσεις για ψάρεμα – σε ορισμένες χώρες επιτρέπεται ο συνδυασμός «μπουκάλες & ψαροντούφεκο».

Σε ποιούς μπορεί να παρουσιαστεί η Νόσος εξ Αποσυμπίεσης; Σε αυτοδύτες φυσικά. Μόνο; Όχι μόνο σε αυτούς, μπορεί να προσβάλλει ιπτάμενο προσωπικό (συνηθέστερα πιλότους μαχητικών Α/Φ), αστροναύτες και εργαζόμενους σε περιβάλλον με αυξημένη ατμοσφαιρική πίεση (εργάτες ορυχείων με αυξημένη πίεση, εργαζόμενοι σε κατασκευές τούνελ, όπως και σε υπόγειες κατασκευές μετρό – αυτό ίσχυε και για τους εργαζόμενους στην κατασκευή μετρό στην Αθήνα με το μηχάνημα ΤΒΜ και έπειτα). Στην Αμερική, περίπου 1000 αυτοδύτες νοσούν ετησίως. Στη χώρα μας, από τα στοιχεία που έχουμε από το Ναυτικό Νοσοκομείο Αθηνών, έχουμε περίπου 30 περιστατικά ετησίως που αντιμετωπίζονται εκεί, βαίνοντας μειούμενος ο αριθμός σε σχέση με πριν από 5 χρόνια. Είναι σίγουρο πως ο πραγματικός αριθμός νοσούντων είναι μεγαλύτερος.

Αυτό που θα πρέπει να τονιστεί είναι πως θεωρητικά, οποιοδήποτε προφίλ κατάδυσης μπορεί να οδηγήσει σε εμφάνιση Νόσου εξ Αποσυμπίεσης. Ο λόγος είναι ότι πέραν του φορτίου αδρανούς αερίου, υπάρχουν παράγοντες κινδύνου, άλλοι γνωστοί και άλλοι άγνωστοι, οι οποίοι μπορεί να επηρεάσουν τις πιθανότητες εκδήλωσης Νόσου. Αυτό σημαίνει ότι, η εκτίμηση ενός δύτη για πιθανή Νόσο Δυτών πρέπει να διερευνάται με βάση τα συμπτώματα και την κλινική εξέταση και όχι μόνο με τον έλεγχο του καταδυτικού του προφίλ (βάθος – χρόνος κατάδυσης).

Αιτιολογία
Το αίτιο της Νόσου εξ Αποσυμπίεσης είναι οι φυσαλίδες,όπως έχει ήδη ειπωθεί. Αυτό περιγράφηκε για πρώτη φορά από το Γάλλο Φυσιολόγο Paul Bert το 1878, μελετώντας εργάτες σε ορυχεία με αυξημένη πίεση. Εκεί παρατήρησε πως όσο οι εργάτες βρισκόντουσαν σε πίεση δεν παρουσίαζαν προβλήματα. Όταν έφευγαν για την επιφάνεια με γρήγορη ελάττωση της πίεσης, το Άζωτο που ήταν σε διάλυση στο αίμα εμφανιζόταν σε αέρια μορφή και σε ποσότητα που δεν προλάβαινε να αποβληθεί με ομαλό τρόπο από το σώμα. Οι φυσαλίδες «ταξίδευαν» σε όλο το σώμα προκαλώντας μεγάλο εύρος συμπτωμάτων. Παράλυση ή ακόμα και θάνατος μπορούσε να συμβεί όταν η ροή αίματος σε σημαντικά όργανα διακοπτόταν από τις φυσαλίδες.

Μηχανισμός
Κατά την διάρκεια μιας κατάδυσης, και ενώ ο αυτοδύτης βρίσκεται σε βάθος, οι ανθρώπινοι ιστοί συγκεντρώνουν Άζωτο από τον αέρα που αναπνέει ο δύτης. Η ποσότητα του Αζώτου είναι ανάλογη με την περιβάλλουσα πίεση (άρα με το βάθος) και αυξάνεται με την πάροδο του χρόνου έως ότου επιτευχθεί ισορροπία και σταματήσει να προστίθεται Άζωτο στον οργανισμό. Όσο ο αυτοδύτης βρίσκεται στο βάθος, δεν δημιουργείται κάποιο πρόβλημα και το αδρανές αέριο βρίσκεται σε διάλυση στα ανθρώπινα υγρά.. Όταν η περιβάλλουσα πίεση ελαττωθεί (ανάδυση), η ισορροπία αντιστρέφεται και Άζωτο αποβάλλεται από τον οργανισμό. Αν η ελάττωση της πίεσης γίνει γρήγορα, τότε δημιουργούνται φυσαλίδες (Αζώτου) στους ιστούς και το αίμα καθώς σχετικά μεγάλη ποσότητα καλείται να αποβληθεί σε σύντομο χρόνο. Αναλόγως αυτής της ποσότητας, μπορεί οι φυσαλίδες να φτάσουν σε αριθμό και μέγεθος να προκαλέσουν απόφραξη σε αγγεία και να ξεκινήσει «καταρράκτης» αντιδράσεων στον οργανισμό που οδηγεί στην εμφάνιση της Νόσου. Φυσαλίδες γύρω και μέσα στις αρθρώσεις είναι η αιτία της εκδήλωσης “bends”. Όταν μεγάλος αριθμός φυσαλίδων ξεκινήσει σύνθετες αντιδράσεις στο σώμα, κάνουν την εμφάνισή τους σημεία από το Νωτιαίο Μυελό και τον Εγκέφαλο – αιμωδίες, παράλυση και διαταραχές ανώτερων λειτουργιών. Σε ακόμα μεγαλύτερο αριθμό φυσαλίδων (από ελλιπέστατη αποσυμπίεση – μεγάλο βάθος) στην κυκλοφορία, συμφόρηση στους πνεύμονες και κυκλοφορική καταπληξία (σοκ) μπορεί να συμβεί.

Στο μηχανισμό όπως περιγράφεται ανωτέρω και για λόγους ευκολίας στην κατανόηση, αναφέρονται μόνο οι φυσαλίδες Αζώτου θεωρώντας πως ο δύτης κατά την κατάδυση αναπνέει αέρα, ο οποίος ως αδρανές αέριο περιέχει Άζωτο (σύσταση αέρα: Οξυγόνο 21% – Άζωτο 79%). Το μεγάλο πλήθος των καταδύσεων, εξάλλου, γίνονται με αέρα – τόσο αναψυχής, όσο και επαγγελματικές. Σε καταδύσεις με μείγματα αερίων, οι φυσαλίδες αδρανούς αερίου θα περιέχουν και άλλο αδρανές αέριο – αυτό που περιέχεται στο αναπνεόμενο μείγμα, στο πλείστο των περιπτώσεων Ήλιο. Παρότι τα αδρανή αέρια έχουν μικρές διαφορές στη συμπεριφορά τους, η αντίδραση του οργανισμού και τα προβλήματα όταν δημιουργηθούν φυσαλίδες είναι παρόμοια.

Μορφές

Παραδοσιακά, υπάρχει η ταξινόμηση κατά Goldingόπου ανάλογα με τις εκδηλώσεις περιγράφει 2 μορφές της Νόσου εξ Αποσυμπίεσης: 1. Τύπου Ι – ήπια μορφή: περιλαμβάνει τον πόνο στις αρθρώσεις (ή μυοσκελετική μορφή), τη δερματική μορφή και τη λεμφική μορφή. 2. Τύπου ΙΙ – σοβαρή μορφή: περιλαμβάνει τη Νευρολογική μορφή (Εγκέφαλος, Νωτιαίος Μυελός, Περιφερικά Νεύρα), την Καρδιοαναπνευστική μορφή και την Αιθουσαία (Έσω Ωτός).

Σε πολλές περιπτώσεις οι δύο μορφές συνυπάρχουν (ήπια & σοβαρή) και π.χ. ο πόνος στον ώμο συνδυάζεται με νευρολογική προσβολή και μυική έκπτωση. Επίσης, δερματικές βλάβες ή πόνος μπορεί να οι πρώτες εκδηλώσεις πιο σοβαρής μορφής Νόσου.

Και στις δύο μορφές οι βασικές αρχές θεραπείας είναι οι ίδιες, και οι δύο θα χρειασθούν θεραπεία με επαναπίεση και Υπερβαρικό Οξυγόνο. Αυτό που αλλάζει είναι η πρόγνωση και εξέλιξη της νόσησης καθώς και η ένταση της θεραπευτικής αγωγής. Και εξ ορισμού η Νόσος εξ Αποσυμπίεσης τύπου ΙΙ αφορά πιο ευπαθή και σημαντικά όργανα

Συμπτώματα (ενδεικτικά)

Ασυνήθιστη κόπωση – Κνησμός (φαγούρα) – Πόνος στις αρθρώσεις και στους μύες των χεριών-ποδιών-κορμού – Ζάλη, Ίλιγγος – Υπαισθησία, αιμωδίες, παράλυση – Δύσπνοια/δυσκολία στην αναπνοή

Σημεία (ενδεικτικά)

Χρωματισμός δέρματος/εξάνθημα – Παράλυση, μυική αδυναμία – Αδυναμία ούρησης – Σύγχυση, «περίεργη» συμπεριφορά – Αμνησία, Τρόμος – Δυσχέρεια βάδισης – Έμετος – Αταξία – Αιμόπτυση – Καταπληξία ή Απώλεια Αισθήσεων

Έναρξη συμπτωμάτων

Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, τα συμπτώματα ξεκινούν εντός της πρώτης ώρας από την άνοδο του δύτη στην επιφάνεια έως και τις πρώτες ώρες, αλλά μπορεί να καθυστερήσουν έως και 24 ώρες. Ανάλογα με τη μορφή, υπάρχουν μικροδιαφορές, δηλαδή: περισσότερο από 90% των περιπτώσεων της σοβαρής νευρολογικής μορφής Νόσου εμφανίζουν συμπτώματα εντός των 3 πρώτων ωρών από την ανάδυση, ενώ για την πιο ελαφριά μυοσκελετική μορφή της Νόσου το ίδιο ποσοστό εμφανίζει συμπτώματα εντός των πρώτων 6 ωρών. Σε σοβαρές περιπτώσεις με μεγάλα βάθη κατάδυσης, τα συμπτώματα μπορεί να εμφανισθούν μέσα στο νερό ακόμα πριν την άνοδο στην επιφάνεια ή αμέσως μετά. Πάντως, κάθε ανεξήγητο σύμπτωμα ή πρόβλημα που εμφανίζεται εντός 36 ωρών από το τέλος μιας κατάδυσης, θα πρέπει να θεωρείται πιθανή Νόσος εξ Αποσυμπίεσης και να επιβεβαιώνεται ή να αποκλείεται σαν διάγνωση. Στην Αρτηριακή Εμβολή Αερίου (με επακόλουθο την εμβολή εγκεφάλου με αέρα), τα συμπτώματα εμφανίζονται εντός των πρώτων 10΄ από την ανάδυση, και σπάνια έως τα 15΄.

Τα πιο συχνά συμπτώματα της Νόσου εξ Αποσυμπίεσης είναι ο πόνος στις αρθρώσεις, τα μουδιάσματα και οι διαταραχές αισθητικότητας. Τα γενικά συμπτώματα (όπως λέγονται) που περιλαμβάνουν γενική αδυναμία, κακουχία, ανεξήγητη κόπωση είναι επίσης πολύ συχνά και εμφανίζονται πρώτα, αν και μπορεί να υπάρχουν και χωρίς Νόσο σε μια κουραστική κατάδυση. Όταν όμως το προφίλ είναι ακραίο μπορεί να προβληματίσουν. Συχνά συμπτώματα της Νόσου είναι και η μυική αδυναμία και η αδυναμία ούρησης. Στις σοβαρές μορφές της Νόσου τα στοιχεία είναι ξεκάθαρα. Οι περισσότερες περιπτώσεις Νόσου όμως εμφανίζονται σταδιακά, ξεκινώντας με ήπιο πόνο σε μια άρθρωση ή παραισθησίες (κάψιμο, μυρμηγκιάσματα) ενός άκρου.

Σε κάποιες περιπτώσεις, τα συμπτώματα αποδίδονται από το δύτη σε αιτίες όπως υπερπροσπάθεια, σήκωμα μεγάλου βάρους ή και σε στενή στολή. Έτσι, αναζητάται γνώμη και βοήθεια όταν τα συμπτώματα παραμείνουν ή αυξηθούν σε ένταση. Μπορεί να χαθεί πολύτιμος χρόνος έτσι, καθώς ο χρόνος θεραπείας επιμηκύνεται για να επιτευχθεί ίαση. Στην περίπτωση της μυοσκελετικής μορφής (τύπου Ι), ακόμη και αν τα συμπτώματα παρέλθουν μετά από μέρες, τέτοιοι «τραυματισμοί» σε βάθος χρόνου οδηγούν στην οστεονέκρωση των δυτών, αποκαλούμενη Δυσβαρική Οστεονέκρωση, κατάσταση που εμφανίζεται (σε μακροχρόνιες καταδύσεις) και χωρίς να έχει ποτέ εκδηλωθεί συμπτωματολογία από τις αρθρώσεις.

Η άμεση αναζήτηση επικοινωνίας για μεταφορά και θεραπεία σε Θάλαμο Αποσυμπίεσης είναι σημαντική όταν εκδηλωθούν συμπτώματα για την ταχύτερη και καλύτερη αποκατάσταση. Καθυστέρηση ωρών μπορεί να επιφέρει σημαντικά υπολειμματικά μόνιμα προβλήματα, ειδικά στη νευρολογική μορφή της Νόσου.

Επιστροφή στα Περιεχόμενα

Αρτηριακή εμβολή αερίου (Εμβολή εγκεφάλου με αέρα)

Τον όρο Αρτηριακή Εμβολή Αερίου που είναι η σωστή περιγραφή του προβλήματος, τον συνοδεύουμε σχεδόν πάντα με το «Εμβολή Εγκεφάλου με Αέρα» που δεν είναι πάντα σωστός, χρησιμοποιείται όμως από παλιά στην «αργκό» της Καταδυτικής Ιατρικής και είναι ευρέως γνωστός. Ο λόγος είναι ότι ο Εγκέφαλος προσβάλλεται στη μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων, παρότι περιγράφεται και εμβολή στα στεφανιαία αγγεία (καρδιά) και αλλού στο σώμα. Επίσης, στο δύτη που αναπνέει αέρα από τις φιάλες ή από την επιφάνεια (και αυτό αποτελεί τον κανόνα), τα προβλήματα που προκαλούνται οφείλονται στην είσοδο αέρα στην κυκλοφορία από τη ρήξη του κυψελιδικού τοιχώματος (πνεύμονες).

Διευκρινίσεις:

  1. Οι βασικές αρχές θεραπείας είναι οι ίδιες με τη Νόσο εξ Αποσυμπίεσης και περιγράφεται στην ίδια «παράγραφο» της νοσολογίας των καταδύσεων.
  2. Μπορεί να συνυπάρχει με τη Νόσο εξ Αποσυμπίεσης, αν η ταχεία ανεξέλεγκτη ανάδυση γίνει από μεγάλο βάθος με υπολειπόμενη αποσυμπίεση. Η συνύπαρξή τους είχε προταθεί από τους Neuman & Bove το 1990 να ονομασθεί Νόσος εξ Αποσυμπίεσης τύπου ΙΙΙ.
  3. Μπορεί να συμβεί από κατάδυση σε πολύ μικρό βάθος – χωρίς να απαιτεί τη συσσώρευση αδρανούς αερίου.
  4. Για καλύτερη κατανόηση, είναι η μόνη πιθανή μορφή Νόσου σε κατάδυση με 100% Οξυγόνο – και τότε θα είναι «εμβολή εγκεφάλου με οξυγόνο».

Ο μηχανισμός που οδηγεί στην Εμβολή είναι η πνευμονική υπερδιάταση – βαρότραυμα πνευμόνων, που συμβαίνει όταν ο αυτοδύτης κάνει ανάδυση χωρίς να εκπνέει. Ο αέρας (ή σωστότερα το αέριο μείγμα που ανέπνεε κατά την κατάδυση ο δύτης) στους πνεύμονες αυξάνει σε όγκο κατά την άνοδο, προκαλεί ρήξη του πνευμονικού ιστού και είσοδο αέρα στην αιματική κυκλοφορία. Αυτός κατανέμεται με μορφή φυσαλίδων παντού στο σώμα, συχνότερα όμως (για διάφορους λόγους) προκαλούν διαταραχές από τον εγκέφαλο μέσω απόφραξης αγγείων του. Θεωρείται, όπως γίνεται κατανοητό, σοβαρή μορφή καταδυτικής νόσου.

Συνήθως οφείλεται σε ανεξέλεγκτη ανάδυση λόγω πανικού, ή σε κράτημα της αναπνοής κατά την ανάδυση όπως μπορεί να γίνεται σε άπειρο ή αναίσθητο δύτη. Μπορεί πάντως να παρουσιαστεί σε δύτη που ακολούθησε ομαλό ρυθμό ανάδυσης σε περίπτωση αποφρακτικής πνευμονικής διαταραχής. Γι’ αυτό πάσχοντες από Άσθμα και Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια πρέπει να εξετάζονται προ έναρξης καταδύσεων για καθορισμό καταδυτικής ικανότητας, παροχή οδηγιών και κατάλληλης θεραπευτικής αγωγής.

Ο δύτης που είναι αναίσθητος κατά την ανάδυση καθώς και αυτός που χάνει τις αισθήσεις του εντός των πρώτων 10΄, αποτελούν ιατρικό επείγον και είναι σημαντική η τάχιστη (αλλά πάντα ασφαλής) διακομιδή στο κοντινότερο Θάλαμο Αποσυμπίεσης. Η Εμβολή πάντως μπορεί να έχει ηπιότερη εμφάνιση νευρολογικής δυσλειτουργίας που μπορεί να περιλαμβάνει αιμωδίες, «μυρμηγκιάσματα», αίσθημα αδυναμίας χωρίς έκδηλη παράλυση, σύγχυση και διακοπή ειρμού σκέψεων σε άνθρωπο που βρίσκεται σε εγρήγορση. Σε αυτές τις περιπτώσεις υπάρχει χρόνος για πιο λεπτομερή εξέταση και αποκλεισμό άλλων αιτιών των συμπτωμάτων.

Όπως και στη Νόσο, περιπτώσεις με ήπια συμπτώματα μπορεί να αποδοθούν σε άλλες αιτίες και να καθυστερήσουν τη θεραπεία. Σε περίπτωση που ήπια συμπτώματα παρέλθουν χωρίς θεραπεία, μπορεί να κάνουν την εμφάνισή τους σε επόμενη (ακόμα και «αθώα») κατάδυση και να είναι ανθεκτικά σε θεραπεία παρατείνοντας την ανάγκη θεραπευτικής αγωγής.

Συμπτώματα (ενδεικτικά)

Ζάλη – θάμβος (θόλωση) όρασης – Ελαττωμένη αισθητικότητα – Πόνος στο θώρακα – Απώλεια προσανατολισμού

Σημεία (ενδεικτικά)

Αίμα αναμιγμένο με αφρώδη πτύελα από το στόμα ή τη μύτη – Παράλυση ή μυική αδυναμία – Σπασμοί – Απώλεια αισθήσεων – Ανακοπή – Θάνατος

Επιστροφή στα Περιεχόμενα