Τα μέτρα πρόληψης αφορούν την κατάδυση και το σχεδιασμό της, τον άνθρωπο – δύτη και τις δραστηριότητες πριν-κατά τη διάρκεια-μετά την κατάδυση.
Πρώτα απ’ όλα ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ.
Θεωρείται δεδομένο αλλά πρέπει να το επαναλαμβάνουμε και να το τονίζουμε. Για την κατάδυση υπάρχουν αρκετά ρητά, ένα εκ των οποίων “planyourdive, diveyourplan”. Ο σχεδιασμός ενός ασφαλούς προφίλ κατάδυσης χρησιμοποιώντας το πιο συντηρητικό μοντέλο δε θα περιορίσει τη χαρά και την ευχαρίστηση σε ένα δύτη αναψυχής.
Καλό είναι να μένει κάποιος μακριά από τα όρια των no-Dlimits των πινάκων και προσοχή σε καταδύσεις βαθύτερες των 30 μέτρων όπου στατιστικά αυξάνουν τα ποσοστά της Νόσου. Αποφυγή των παραγόντων κινδύνου ελαττώνει τις πιθανότητες νόσησης και αυτοί είναι: βαθιές και μεγάλης διάρκειας καταδύσεις, άσκηση/κούραση κατά τη διάρκεια ή αμέσως μετά την κατάδυση, επαναληπτικές καταδύσεις. Οι γιο-γιο καταδύσεις θα πρέπει να αποφεύγονται καθώς έχουν ενοχοποιηθεί για αρτηριοποίηση φλεβικών «σιωπηλών» φυσαλίδων και εμφάνιση Νόσου σε περιπτώσεις όχι αντίστοιχα μεγάλου φορτίου Αζώτου. Το ίδιο και το ανάστροφο προφίλ σε άτομα που κάνουν επαναληπτικές καταδύσεις.
Μην ξεχάσουμε πως το ψαροντούφεκο με ελεύθερη κατάδυση μετά από αυτόνομη κατάδυση μπορεί να οδηγήσει σε εκδήλωση Νόσου που δε θα εμφανιζόταν αν ο δύτης επέτρεπε, χωρίς τις αυξομειώσεις της πίεσης λόγω βάθους, την ομαλή εξάλειψη του Αζώτου από τον οργανισμό. Η προσθήκη της λεγόμενης «προληπτικής» στάσης αποσυμπίεσης σε όλες τις no-D καταδύσεις παρέχει περαιτέρω ασφάλεια – καλύτερα στα 5 μέτρα. Είναι σωστό η κατάδυση να γίνεται σε μέρα όπου έχει προηγηθεί ένας καλός ύπνος και όχι κακή χρήση αλκοόλ. Η άφθονη λήψη υγρών προ της κατάδυσης έχει δείξει πως οδηγεί σε ελαττωμένο αριθμό φυσαλίδων και αφού η κατάδυση προκαλεί σχετική αφυδάτωση, να προσέχουμε στη ζεστή μας χώρα το καλοκαίρι να μην ξεκινάμε την κατάδυσή μας αφυδατωμένοι. Γενικώς, το μπάνιο με ζεστό νερό μετά την κατάδυση καλό είναι να αποφεύγεται.
Όχι άνοδος σε υψόμετρο ή πτήση μετά από κατάδυση. Ειδικά για την πτήση μετά από κατάδυση και για τις ανάγκες του καταδυτικού τουρισμού, υπάρχουν οδηγίες – ενδεικτικά, από τη DAN και ειδικός «πίνακας» στο καταδυτικό εγχειρίδιο του Αμερικάνικου Ναυτικού. Η κατάδυση να γίνεται πάντα με «ζευγάρι» και αν απέχουμε καιρό από τις καταδύσεις να γίνεται σταδιακή επανένταξη: είτε με τη μορφή αρχικά ρηχών – μικρής διάρκειας καταδύσεων, είτε με κατάδυση με εκπαιδευτή – οργανωμένη ομάδα. Το αίσθημα ασφάλειας περιορίζει την κατανάλωση αέρα και επιτρέπει την ευχαρίστηση της κατάδυσης. Και για να βάλουμε τα πράγματα στη θέση τους, η αυτόνομη κατάδυση είναι ασφαλής δραστηριότητα.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της DAN, έχουμε 3 – 4 καταδυτικά προβλήματα ανά 10.000 καταδύσεις και η πλειονότητα αυτών είναι ήπιας βαρύτητας.
Όσον αφορά τον άνθρωπο – δύτη τώρα, μια πρώτη ιατρική εκτίμηση είναι καλό να γίνεται στον υποψήφιο δύτη. Αναλόγως του σκοπού της κατάδυσης για κάθε άνθρωπο, οι απαιτήσεις είναι διαφορετικές. Για τους επαγγελματίες είναι υποχρεωτική η ετήσια εξέταση και ιατρική πιστοποίηση της καταδυτικής καταλληλότητας. Ακόμα περισσότερο, για τις στρατιωτικές καταδύσεις στη χώρα μας, τα στάνταρντ είναι καλά καθορισμένα και αυστηρά ενώ το πρόγραμμα ιατρικού ελέγχου συγκεκριμένο. Μιλώντας λοιπόν για τις καταδύσεις αναψυχής, δεν υπάρχει νομική απαίτηση ιατρικής εξέτασης προ της εκπαίδευσης για τις καταδύσεις.
Για κάποιον υποψήφιο αυτοδύτη, η ιατρική εκτίμηση από καταδυτικό ιατρό μπορεί να είναι η πρώτη γενική κλινική εξέταση που γίνεται από ιατρό στην ενήλικη ζωή του. Εξετάζοντας ειδικότερα τα συστήματα του οργανισμού που ενδιαφέρουν για την επαφή με την κατάδυση (ακρόαση, δυνατότητα εξίσωσης κλπ) και το ιατρικό ιστορικό – ερωτηματολόγιο, διασφαλίζεται πως δεν ξεκινά την κατάδυση με μειονέκτημα που μπορεί να φέρει κινδύνους για τον ίδιο και την καταδυτική του παρέα.
Κάποιες παθήσεις μπορεί να είναι αντένδειξη για καταδύσεις και αυτό πρέπει να συζητιέται. Ακόμα και αν ένα πρόβλημα υγείας είναι υπό καλό έλεγχο στην εκτός νερού ζωή, μπορεί να δημιουργήσει κινδύνους για το δύτη. Υπάρχουν και καταστάσεις που ανακαλύπτονται τυχαία σε τσεκάπ που δεν προκαλούν συμπτώματα / δεν απαιτούν θεραπεία, αποτελούν όμως αντένδειξη για καταδύσεις. Από την άλλη πλευρά, παθήσεις που παλαιότερα αποτελούσαν απόλυτη αντένδειξη για καταδύσεις, είναι σήμερα αποδεκτές από τη διεθνή καταδυτική ιατρική κοινότητα πως επιτρέπουν στον άνθρωπο να καταδύεται με περιορισμούς και την κατάλληλη παρακολούθηση.
Κάποιες παθήσεις μπορεί να μην επιτρέπουν σε κάποιον να καταδύεται για επαγγελματικούς λόγους, αλλά να είναι επιτρεπτές για καταδύσεις αναψυχής και χωρίς να σημαίνει πως διακινδυνεύει την ασφάλεια και την υγεία του. Τέλος, ιδιαιτερότητες που μπορεί να υπάρχουν σε ανθρώπους είναι καλό να αναγνωρίζονται και να δίνονται κατάλληλες κατευθύνσεις.
Παράγοντες κινδύνου που αφορούν το δύτη και αναγνωρίζονται ευρέως, είναι η παχυσαρκία (λιπώδης ιστός αποθηκεύει αλλά και αποδεσμεύει αργά και μεγάλες ποσότητες Αζώτου), η ηλικία που είναι σταθερός παράγοντας κινδύνου στις περισσότερες νοσολογικές οντότητες, το ιστορικό νόσησης από Νόσο εξ Αποσυμπίεσης (που μπορεί να κρύβει μέσα της τη ροπή του ατόμου για παράτολμες συμπεριφορές και ακραία καταδυτικά προφίλ), η αφυδάτωση, η παρουσία μεσοκολπικής επικοινωνίας και η φυσική κατάσταση.
Το φύλο, σαν παράγοντας κινδύνου (οι άνδρες κινδυνεύουν περισσότερο), μπορεί να εξαλειφθεί στο μέλλον καθώς όλο και περισσότερες γυναίκες καταδύονται πια. Μια και το είπαμε, η εγκυμοσύνη αποτελεί λόγο διακοπής (προσωρινώς) των καταδύσεων, ώστε να μην παραβλαπτεί η εμβρυο-μητρική κυκλοφορία και άρα το έμβρυο. Γενικότερα, καλή υγεία και φυσική κατάσταση είναι παράγοντες που μπορεί να προστατεύσουν από συμβάματα σε μια κατάδυση. Ο δύτης δε θα πρέπει να πάσχει από κατάσταση που επηρεάζει το επίπεδο διανοητικής κατάστασης και εγρήγορσης, επιδεινώνεται από την κατάδυση ή οδηγεί σε Νόσο εξ Αποσυμπίεσης. Η λήψη φαρμάκων σε σχέση με την κατάδυση είναι ένα άλλο κεφάλαιο. Ενδιαφέρει ο λόγος για τον οποίο κάποιος παίρνει φάρμακα και αν αυτό είναι κάτι που θα προδιαθέσει σε καταδυτικό ατύχημα ή αν η κατάδυση θα επηρεάσει αρνητικά αυτό το πρόβλημα.
Κάποια φάρμακα μπορεί να προδιαθέσουν σε Νόσο, ενώ κάποια άλλα μπορεί να προκαλούν συμπτώματα που μπορεί να μοιάζουν με τα πρώτα γενικά συμπτώματα της Νόσου. Δεν υπάρχει εγκεκριμένη επίσημη λίστα φαρμάκων που επιτρέπονται στην κατάδυση, όπως υπάρχει για τους χειριστές αεροσκαφών. Αυτό που είναι σημαντικό είναι το φάρμακο να μην προκαλεί προβλήματα/συμπτώματα, και σε αυτό βοηθά αν ο δύτης είναι εξοικειωμένος με το συγκεκριμένο φάρμακο. Σχετικά ασφαλή είναι τα κοινά αναλγητικά (η ασπιρίνη προτείνεται συχνά σαν «προληπτικό» μέτρο προ της κατάδυσης), τα αντιισταμινικά νεότερης γενιάς, τα τοπικώς δρώντα (κρέμες, αλοιφές), τα αντισυλληπτικά και τα αποσυμφορητικά (εφόσον δεν χρησιμοποιούνται αμέσως πριν την κατάδυση για να καταφέρει κάποιος με σοβαρή δυσκολία να εξισώσει). Κάθε καινούριο φάρμακο πάντως θα πρέπει να συζητιέται, καθώς και αυτά που λαμβάνονται χρονίως.
Σε αλλαγή της κατάστασης υγείας θα πρέπει να γίνεται συζήτηση με κάποιο ειδικό. Μετά από κάποιο χειρουργείο ή εισαγωγή σε νοσοκομείο για άλλο λόγο, θα πρέπει να παρέλθει χρόνος για να αναρρώσει ο οργανισμός και αυτό μπορεί να διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο. Το πότε θα επανέλθει κάποιος στις καταδύσεις ή αν κάποιο νέο-διαγνωσθέν θέμα υγείας αλλάζει τη δυνατότητα για κατάδυση, θα πρέπει πάντα να προβληματίζει. Επίσης, υποτροπιάζον πρόβλημα υγείας που αναγκάζει σε πολλαπλές επισκέψεις και θεραπείες κάποιον δύτη θα πρέπει να δημιουργεί προβληματισμό τόσο για τον προαναφερθέντα λόγο, όσο για το αν η κατάδυση μπορεί να σχετίζεται με αυτό, ακόμα και αν χρονικά δεν συνδέονται μεταξύ τους.