Πρώτες Βοήθειες
Οι βασικές αρχές υποστήριξης της ζωής ισχύουν και εδώ και έρχονται πρώτες. Έτσι, θα πρέπει σε δύτη που βρίσκεται στο νερό να τον βγάλουμε με ασφάλεια (διάσωση) και αν είναι αναίσθητος να ελέγξουμε και να κάνουμε καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση (Airway – Breathing– Circulation). Οι εμφυσήσεις μπορούν να αρχίσουν και μέσα στο νερό. Ευχόμενοι πως αυτό είναι ένα σενάριο που δε θα συναντήσουμε, αλλά και να το συναντήσουμε θα το αντιμετωπίσουμε, προχωράμε παρακάτω.
Η χορήγηση 100% οξυγόνου είναι πολύ σημαντική και πρέπει να ξεκινάει το συντομότερο δυνατό εφ’ όσον υπάρχει υποψία/συμπτώματα Νόσου εξ Αποσυμπίεσης. Χρησιμοποιούμε υψηλή ροή με μάσκα εφ’ όσον υπάρχει, κλείνοντας τις πλάγιες οπές που συνήθως έχουν με αυτοκόλλητη ταινία. Η χορήγηση οξυγόνου μπορεί να επιβραδύνει την εξέλιξη της Νόσου και σε μερικές περιπτώσεις να ελαττώσει ή και να εξαλείψει τα συμπτώματα (όχι τη Νόσο). Αυτό συμβαίνει επειδή αυξάνει την οξυγόνωση των ιστών και ελαττώνει την ανάπτυξη του οιδήματος.
ΠΡΟΣΟΧΗ: Ακόμα και στην περίπτωση που με τη χορήγηση οξυγόνου στην επιφάνεια εξαφανισθούν τα συμπτώματα, η θεραπεία στο Θάλαμο Αποσυμπίεσης μπορεί να κρίνεται απαραίτητη. Τα συμπτώματα μπορεί να επανέλθουν ακόμα και ώρες μετά και να επιμείνουν απαιτώντας παρατεταμένη θεραπεία. Άρα, σε κάθε περιστατικό, πρέπει να υπάρχει επικοινωνία και, εφ’όσον κρίνεται απαραίτητο, μεταφορά για θεραπεία σε Θάλαμο Αποσυμπίεσης.
Η χορήγηση υγρών είναι άλλο χρήσιμο μέτρο που μπορεί να ξεκινήσει από τον τόπο του δυστυχήματος. Εφ’όσον ο δύτης δεν είναι αναίσθητος και δεν έχει τάση για εμετό, του δίνουμε να πίνει νερό υπολογίζοντας περίπου 2 λίτρα μέσα στις πρώτες 2 ώρες. Η αναπλήρωση αυτή των υγρών είναι απαραίτητη λόγω της αφυδάτωσης που προκαλεί η κατάδυση και επιπλέον η Νόσος. Εάν ο δύτης έχει ήδη μεταφερθεί σε παρακείμενο Κέντρο Υγείας ή Νοσοκομείο, τα υγρά θα χορηγηθούν ενδοφλεβίως μέσω φλεβοκαθετήρα. Εκεί, αν απαιτηθεί θα παρθούν και πρόσθετα υποστηρικτικά μέτρα όπως τοποθέτηση καθετήρα κύστεως, φάρμακα κ.α. κατόπιν και επικοινωνίας με Μονάδα Καταδυτικής Ιατρικής.
Θεραπεία στο Θάλαμο Αποσυμπίεσης – Επαναπίεση & Υπερβαρικό Οξυγόνο
Θεραπεία εκλογής για τη Νόσο εξ Αποσυμπίεσης και την Αρτηριακή Εμβολή Αερίου είναι η επαναπίεση σε ειδικό Θάλαμο Αποσυμπίεσης. Η επαναπίεση ελαττώνει το μέγεθος των φυσαλίδων ενώ το Υπερβαρικό Οξυγόνο (ΥΒΟ) συμβάλλει σε ταχεία αποβολή του αδρανούς αερίου, αποκατάσταση της οξυγόνωσης των ιστών και ελάττωση του ιστικού οιδήματος. Η μεταφορά δύτη – ασθενούς για θεραπεία στο Θάλαμο Αποσυμπίεσης πρέπει να γίνεται το ταχύτερο δύνατο, χωρίς καθυστέρηση, εκτός αν αυτό απαιτείται για την ασφαλή μεταφορά του ασθενούς (στην Ελλάδα μας με τη γεωγραφική της ιδιομορφία είναι απόλυτα σαφές αυτό, καθώς σε άλλες περιπτώσεις είναι σωστότερη η αναμονή για προετοιμασία και μεταφορά με εναέριο μέσο ενώ σε άλλες η άμεση εκκίνηση και μεταφορά με οδικό μέσο μπορεί να είναι η καλύτερη επιλογή).
Η μεταφορά ασθενών δυτών μέσω ΕΚΑΒ λαμβάνει όλα αυτά υπόψη, καθώς και τις ιδιαιτερότητες της μεταφοράς πάσχοντος από Νόσο (αερομεταφορά με Α/Φ με συμπιεσμένη καμπίνα ή με Ε/Π σε υψόμετρο κάτω των 300 μέτρων). Πάντως, αν κάποιος έχει μπροστά του ένα δύτη που έχει πρόβλημα και δεν ξέρει τι να κάνει ή πού να ρωτήσει, το να τον μεταφέρει στο κοντινότερο Κέντρο Υγείας / Νοσοκομείο είναι μια ασφαλής επιλογή. Να βάλει μέσα στο αυτοκίνητό του έναν ημι-αναίσθητο δύτη και να κάνει 3 ώρες δρόμο για να τον πάει κατευθείαν στο Θάλαμο Αποσυμπίεσης είναι μια λάθος επιλογή. Σε κάθε περίπτωση η επικοινωνία με τη Μονάδα Καταδυτικής Ιατρικής επιλύει τέτοιους προβληματισμούς και δίνει χρήσιμες κατευθύνσεις.
Είναι καλό να επικοινωνεί το «ζευγάρι» του δύτη που έχει πρόβλημα, και να είναι προετοιμασμένος να δώσει πληροφορίες όπως: προφίλ κατάδυσης (μέγιστο βάθος, χρόνος βυθού), εισπνεόμενο μέσο (αέρας, μείγματα), επαναληπτικές καταδύσεις, ώρα έναρξης συμπτωμάτων μετά την ανάδυση και πώς αυτά έχουν αλλάξει με την πάροδο του χρόνου, ιατρικό ιστορικό του δύτη, τοποθεσία κατάδυσης και τηλέφωνο επικοινωνίας.
Η θεραπεία στο Θάλαμο Αποσυμπίεσης περιλαμβάνει την επαναπίεση και ανάλογα με τον ασθενή και την αντίδραση, σταδιακή ελάττωση μέχρι κάποιο «βάθος» όπου ξεκινάει η εισπνοή 100% οξυγόνου με ειδική μάσκα (= Υπερβαρικό Οξυγόνο). Σε ορισμένες περιπτώσεις, εξαρχής χορηγείται Υπερβαρικό Οξυγόνο. Η διάρκεια και το «βάθος» της θεραπείας είναι εξατομικευμένα. Μετά την πρώτη θεραπεία και ανάλογα με τη βαρύτητα της Νόσου, μπορεί τα συμπτώματα να μην υποχωρήσουν εντελώς και κατά κανόνα γίνονται επαναληπτικές θεραπείες μέσα στις επόμενες ημέρες. Το σύνηθες πάντως τελικό αποτέλεσμα είναι η επίλυση του προβλήματος και των συμπτωμάτων, εφ’όσον η θεραπεία αρχίσει έγκαιρα. Η επείγουσα Νόσος εξ Αποσυμπίεσης απαιτεί και νοσηλεία για καλύτερη παρακολούθηση και χορήγηση φαρμάκων, ενώ στα πρώτα στάδια όπως ειπώθηκε, μπορεί να απαιτούνται και άλλα μέτρα (όπως ουροκαθετήρας).